Inspiratie

De uitdagingen van het leven hebben we niet in de hand. Hoe we erop reageren daarentegen wel. Tackle je deze uitdagingen vanuit een positieve mindset, dan word je effectiever én gelukkiger, stelt ‘positieve intelligentie’ (PI). De door Shirzad Chamine ontwikkelde leer draait om denken en handelen vanuit je kracht: van groot belang voor persoonlijke ontwikkeling. Relevance eigen Anke Baak is gecertificeerd PI-coach en enthousiast over de methode. Ze vertelt ons over de meerwaarde van positieve intelligentie. 

“Door als leidinggevende op het positieve te focussen, boeken we meer resultaat.”

Mensen zitten zichzelf teveel in de weg volgens Chamine, grondlegger van PI. Hij analyseerde dit gedrag. Op basis van zijn onderzoek onderscheidde hij verschillende ‘saboteurs’. Baak legt uit: “Die saboteurs zijn te vergelijken met het kritische stemmetje in je hoofd. Het vertelt je bijvoorbeeld dat je iets niet kunt of focust op wat er allemaal verkeerd gaat met jou of anderen. Uitsluitend negatieve gedachten dus, die zich in verschillende vormen kunnen uiten: vermijden, controledrang, rusteloosheid en slachtoffergedrag.”

Hand tegen de kachel

Je saboteurs zijn er niets voor niets. Ze zijn gericht op overleven en in theorie dus nuttig. In de praktijk blijkt helaas dat ze bij veel mensen te sterk aanwezig zijn. Chamine illustreert dit met een voorbeeld: je houdt je hand tegen een hete kachel. Doe je dit per ongeluk, dan krijg je een schrikreactie. Gelukkig maar, want dat zorgt ervoor dat je je hand snel terugtrekt. Zo valt de pijn mee. Saboteurs zijn ook schrikreacties. Bij directe actie nuttig, maar niet wanneer je te lang in de negatieve gedachte blijft hangen. In dat geval wordt de initiële schrikreactie genegeerd. Terugkomend op het voorbeeld: je houdt je hand te lang tegen de hete kachel, wat pijnlijke consequenties met zich meebrengt.

Tegenover de saboteurs staan de sages, je ‘wijzen’. Dit zijn gevoelens als nieuwsgierigheid, empathie, dankbaarheid en kalmte. Deze zitten in een ander deel van de hersenen. Dit is handig, zegt Baak: “Het is de kunst je hersenen te dwingen van de ene naar de andere kant te schakelijken. Zo wissel je je negatieve perspectief in voor empathie en creativiteit.” Je denkt dus positief!

"Uiteindelijk draait het om zelfkennis. Je moet jezelf goed leren kennen."

Dit is te oefenen met kleine fysieke opdrachten. “Je kunt bijvoorbeeld je vingers tegen elkaar wrijven. Door deze even heel goed te voelen kom je uit je hoofd,” vertelt Baak. “Het is te vergelijken met de auto in z’n vrij zetten. Daarna kun je weer doorschakelen.” Uiteindelijk draait het om zelfkennis, merkt Baak zelf ook: “Je moet jezelf goed leren kennen. Inmiddels weet ik dat ik bij moeheid niet m’n kop moet gaan volgen. Als ik me niet goed voel, krijg ik ook onproductieve gedachten die daarbij horen. Dat is dan niet het moment om grote problemen op te lossen.” 

Trainen van een spier

Het herkennen van bepaalde patronen en er bovendien naar handelen is te trainen als een spier. Je hersenen bevatten zogenaamde neurale banen, volgens Baak vergelijkbaar met een soort knikkerbanen. “Hoe vaker je een bepaalde baan neemt, des te meer ingesleten deze raakt. Het veranderen van baan kost tijd. Dat is niet erg: als je voor het eerst naar de sportschool gaat kun je ook niet meteen 100 kilo bankdrukken.” Om een positieve mindset te creëren en je power skills te vergroten is dus gedragsverandering nodig. Dit is geen tovertruc, maar te danken aan discipline en oefening, benadrukt Baak: “Gedragsverandering bestaat voor slechts 20 procent uit het weten hoe het werkt en voor 80 procent uit oefenen, oefenen en nog eens oefenen.”

Dit geldt ook voor Baak zelf. Ze merkte dit vooral toen ze in een leidinggevende functie terechtkwam, als opgeleid ingenieur. “Ik denk heel erg in systemen. Daardoor zie ik snel waar het fout gaat. Dit wil ik dan meteen verbeteren, maar wanneer je met andere mensen werkt, lukt dat niet altijd. Bovendien leg je dan steeds de focus op wat niet goed gaat. Als leidinggevende probeer ik daarom vooral op het positieve te focussen.” En dat werkt: er worden meer positieve resultaten geboekt, omdat er meer positieve energie is. Net als velen vertelt Baak dat ze wel wist dat het zo werkte, maar het ernaar handelen vroeger niet lukte, omdat het niet haar natuurlijke modus is. 

Versterk je persoonlijke kracht

Wil je ook meer grip krijgen op je denken en negativiteit inwisselen voor positiviteit? Met onze Incompany training Positieve Intelligentie krijgen jij en je team meer grip op je saboteurs en leer je technieken om je mentale kracht beter in te zetten. 

Meer weten over positieve intelligentie? Beluister dan de podcastreeks van onze uitgeverij Thema!

Trainen via Teams, apps en experience platforms. Personalised learning, self directed learning en een leven lang leren. Het zijn stuk voor stuk ontwikkelingen die al dichterbij kwamen, maar nu jaren eerder zijn gearriveerd door de coronapandemie. Lead consultant en trainer Amber Lingmont en VP Customised Solutions Anke Baak vertellen welke vijf nieuwste trends en inzichten zij wereldwijd signaleren op het gebied van learning and development. Hoe leren we tegenwoordig? Wat gaat anders dan voorheen? En is naast de vorm ook de inhoud van onze trainingen aan het veranderen?

1. Van event-based naar technology-based

Voordat corona haar intrede deed, gingen veel mensen een paar dagen de hei op of een conferentieoord in voor een training. Zoomen kon al wel, maar werd nog weinig gedaan. Vanwege de belemmering van het niet fysiek samen kunnen komen, is de technologie nu een meer centrale rol gaan spelen. “We ervaren dat niet alleen kennis online aangeleerd kan worden - leve alle apps, platforms en korte filmpjes. Ook skills trainen en coachen blijkt digitaal prima te lukken”, vertelt Anke.

“Bij veel leerorganisaties en klanten heeft corona gezorgd voor een mindshift, en ik ben ervan overtuigd dat we niet meer teruggaan naar puur face-to-face leren. Het zal een hybride combinatie blijven van virtuele en fysieke sessies. Met alle voordelen van dien, zoals minder reistijd en internationale vluchten. Er zijn bovendien tal van technologische mogelijkheden die door veel organisaties nog ontdekt moeten en zullen worden, zoals gamification en virtual reality. Bij Relevance werken we bijvoorbeeld met PQ, een leerprogramma waarbij deelnemers vier keer per dag een korte opdracht krijgen via de app. Ook microlearning wordt steeds belangrijker binnen de leeroplossingen. Even een kort filmpje van een professor bekijken is vaak stukken efficiënter dan een halve dag naar iemand luisteren. Een blended leertraject? Ik ben vóór. Desondanks wil ik benadrukken dat het maatwerk blijft. De ene organisatie is eerder toe aan deze verandering dan de andere.”

"Een blended leertraject? Ik ben vóór."

2. Van los van de praktijk naar integrated learning

Voorheen stond training fysiek los van de praktijk. De baas moest je een paar dagen missen en accepteren dat je even niet ‘productief’ was. Tegenwoordig wordt leren een vast onderdeel van het werk en hier zelfs in geïntegreerd. Hetzelfde geldt voor het vragen en krijgen van feedback. “Vroeger ging je daarvoor op een aparte, ingewikkelde cursus. Nu willen we leidinggevenden die feedback geven in het moment en niet alleen vertellen wat beter kan, maar ook wat iemand goed doet”, legt Amber uit. “De jonge generatie leert dit al op school in werkgroepjes; oefenen in de praktijk en directe feedback zijn steeds gewoner geworden. Werken is onderdeel van het leren en andersom. Het staat niet meer los van elkaar.”

Beroepen veranderen ook sneller, met reskilling en upskilling tot gevolg. “Neem nou een van onze grote internationale klanten in de automotive industry”, gaat Anke verder. “Zij hebben 70.000 medewerkers die deskundig zijn op het gebied van benzinemotoren, maar ineens alles moeten weten van waterstof. Hoe gaan ze dit doen? Hoe begeleiden ze de ontwikkeling van hun mensen? Dit soort vraagstukken wordt straks niet meer opgelost door mensen massaal naar de hogeschool te sturen, maar wordt on the job aangepakt. Een monteur zet een bril op en leert via augmented reality hoe hij met nieuwe motoren omgaat. Bedrijven die nog twijfelden aan het belang van leren, worden razendsnel overtuigd.”

3. Van one size fits all naar personalized

““Toegegeven: het was een leuk businessmodel voor ons toen alle verkoopchefs van een grootwinkelbedrijf door dezelfde wasstraat gingen om vaardigheden te leren”, aldus Anke. “Toch juich ik de ontwikkeling naar gepersonaliseerde trainingen enorm toe. We verlaten als HR steeds meer vaste functieomschrijvingen en carrièrepaden. Bovendien worden individuen tegenwoordig in hun ontwikkeling gefaciliteerd door organisaties. Wat willen zij leren? Wat is daarvoor nodig? Iedereen leert immers anders.”

“Deze trend betekent dat wij als trainers meer moeten loslaten in plaats van de regie houden, wat resulteert in vrijere sessies”, vult Amber aan. “Geen collectieve, maar persoonlijke doelstellingen, individuele coaching en eigen casuïstiek. Dit zorgt ervoor dat het geleerde beter blijft hangen. Uiteraard blijft er bij grotere leertrajecten altijd een generiek deel, maar het persoonlijke stuk wordt steeds groter. Hoe meer je mensen hun eigen pad laat ontdekken, hoe meer zij leren. Hoewel het een grotere investering is, voelen steeds meer bedrijven dat het meer werkgeluk en binding met de organisatie oplevert.”

"Hoe meer je mensen hun eigen pad laat ontdekken, hoe meer zij leren."

4. Van voorgeprogrammeerd naar zelfgestuurd leren

“Vroeger werd voorgekauwd wat en hoe je moest leren. Nu vullen we dit voor een groot deel zelf in en hebben we meer vrijheid en eigen verantwoordelijkheid”, vertelt Amber. “Toch is het een feit dat compleet loslaten niet werkt. We kunnen alle kennis van de wereld immers vinden op internet, maar ik ben nog geen wiskundige of raketgeleerde. Enige sturing is dus noodzakelijk, of dat nu in de vorm van een schop onder je kont, gezamenlijke aftrap of persoonlijke uitleg is. Daarna pakken we zelf de vervolgoefeningen wel op.”

Amber gelooft dus niet in of-of maar in en-en. “Een deel blijft gestuurd, het andere deel moet vanuit jezelf komen, wil het beklijven.” Anke vult aan: “Kijk maar naar de basisscholen die hun hele leerprogramma losgelaten hebben. Hier is gebleken dat dat voor een grote groep leerlingen niet werkt en dat enige structuur essentieel is. Balans, daar draait het om.”

5. Onderwerpen van nu: vitaliteit, diversiteit, agile werken & talent development

Niet alleen de vorm, maar ook de onderwerpen van trainingen veranderen met de tijd. “Als we kijken naar onze trainings- en leiderschapsprogramma’s staan tegenwoordig de trainingen op het vlak van vitaliteit en engagement met stip op één. Vragen die hier behandeld worden zijn; hoe ben ik mindful bezig? Hoe blijf ik mentaal gezond? Hoe blijf ik betrokken bij mijn team?”

Anke ziet nog andere onderwerpen die aan populariteit winnen. “Diversiteit en inclusie bijvoorbeeld. En agile werken. We willen massaal van een fixed growth mindset naar een agile mindset, waarbij iedereen zich continu aanpast en duurzaam inzetbaar wordt. En tot slot is talentontwikkeling hot. Iedereen wil een aantrekkelijke werkgever zijn, die mensen iets aanbiedt in hun ontwikkeling waardoor ze blijven.”

Nieuwe rol voor de trainer

De bovenstaande ontwikkelingen in de trainingswereld hebben de rol van opleiders en trainers de laatste anderhalf jaar veranderd. “We krijgen Zoom en Teams onder de knie, snappen de techniek en hebben inmiddels geleerd hoe we mensen ook online betrokken en bij de les houden”, constateert Amber. “Trainen wordt faciliteren en we zijn niet meer de expert maar de coach. Ook voor ons bij Schouten en Nelissen wordt het ontwikkelen van leertrajecten belangrijker dan het uitvoeren ervan. Want leren? Dat doen mensen het best met een beetje hulp, maar op hun éigen manier.”

Ben jij geïnteresseerd in L&D en blijf je graag op de hoogte? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!

Ruim 1000 medewerkers van VodafoneZiggo volgden het afgelopen jaar de op maat gemaakte training Feedback geven & ontvangen. Met nog vele medewerkers te gaan, vertellen Culture & Engagement manager Nynke Hagen en senior trainer Marianne van Munster over dit bijzondere project waarbij openheid, gedragsverandering en samenwerking centraal staan.

Cultuurprogramma

De training die Relevance (voorheen Schouten en Nelissen Incompany) ontwikkelde voor VodafoneZiggo maakt deel uit van een breder cultuurprogramma, waarin drie waarden centraal staan: Open Up, Team Up en Step Up. Het creëren van een open aanspreekcultuur, waarin medewerkers feedback durven en kunnen geven en vragen stellen aan elkaar, hoort bij de waarde Open Up, waar op dit moment de nadruk op ligt. “Vanaf de joint venture tussen Vodafone en Ziggo in 2017 staat cultuur hoog op onze agenda”, begint Nynke. “Waar we het eerste jaar bedachten waar we met z’n allen voor staan en vervolgens vooral focusten op kennis rondom de waarden, brak begin 2020 het moment aan om aan de slag te gaan met ontwikkeling van gedrag”.

Ontstaan vanuit behoefte 

Uit de engagement survey, die VodafoneZiggo meerdere keren per jaar uitvoert, bleek dat het gedrag op de drie cultuurwaarden voor verbetering vatbaar was. Met deze feedback wilde VodafoneZiggo natuurlijk iets doen.

Daarbij kwam dat de organisatie door de coronacrisis ook nog eens versneld in een digitale transformatie terechtkwam, wat de behoefte aan duidelijke communicatie en efficiënt teamwork alleen maar versterkte. “Welk gedrag willen we versterken in onze cultuur én heeft prioriteit om te gaan activeren? Daar zijn we over gaan praten, te starten met de waarde Open Up”, legt Nynke uit.

Feedback in teams

“Mensen leren wat feedback wél en vooral níet is en vervolgens het hóe oefenen, dat was de insteek van de training”, gaat Marianne verder. “We hebben - na de training in het voorjaar eerst individueel aangeboden te hebben - vrij snel de focus gelegd op het creëren van een open feedbackcultuur binnen teams. Inmiddels hebben we meer dan 150 teams getraind, van technisch medewerkers en winkelpersoneel tot aan de HR- directeur en zijn team. In de feedbacktraining leggen mensen meteen de basis voor betere samenwerking en durf tot experimenteren, competenties die centraal staan in de andere twee waarden: Team Up en Step Up.”

“Je kunt wel goed feedback geven, als de ander niet kan ontvangen heb je er niets aan. Verbeter je jezelf als ontvanger, dan maakt het niet meer zoveel uit hoe mensen feedback geven.”

Marianne van Munster, senior trainer Relevance

Groot succes

Nynke: “De training is voor ons op maat gemaakt en de inhoud wordt zelfs per team in context geplaatst.” “De reacties zijn enorm positief”, vervolgt Marianne. “Laatst zei iemand dat hij zijn leerdoel bereikt had. In plaats van een slap kopje koffie vond hij zichzelf nu een sterke espresso! En vorige week nog deelde een zichtbaar ontroerde teammanager aan het eind van de training dat ze geraakt was doordat ze haar team echt open zag gaan. Dat zijn mooie resultaten. Ook in de evaluaties en effect scans zien we dit terug. Mensen geven zichzelf voor en na de feedbacktraining een cijfer en scoren nadien gemiddeld twee punten hoger.” Nynke vult aan: “Daarnaast heb ik intern opgevangen dat het 1-op-1 feedback geven al als ‘makkelijker’ wordt ervaren. Er wordt nog iets eerder gekozen voor het benoemen van het plusje dan het minnetje, maar er worden daarna wel meer kritische vragen gesteld.”

Unlimited learning

Bij VodafoneZiggo spreken ze tegenwoordig over ondersteunende en ontwikkelfeedback, in plaats van over positieve en negatieve feedback. “Een mooie ontwikkeling, passend bij onze nieuwe mindset van continu leren”, legt Nynke uit. “Om echt een veilige cultuur te creëren waarin iedereen open kan en mag zijn, verankeren we deze mindset ook in andere processen en programma’s als performance management en leiderschapsontwikkeling. Naast deze feedbacktraining hebben we nog honderden trainingen en opleidingen op het Archipel platform, een spin-off van Schouten & Nelissen. Hier kunnen onze medewerkers onbeperkt gebruik van maken.”

Vertrouwen en betrokkenheid

De feedbacktraining liep nog maar net toen Marianne aan Nynke voorstelde alle drie de waarden van VodafoneZiggo zichtbaar te verankeren in de training. “Door bezig te zijn met het strategisch ontwikkelen van organisaties en een partnership vorm te geven in plaats van puur leverancier van een training te zijn, krijgt onze bijdrage veel meer betekenis”, aldus Marianne. “Vanaf het begin is de relatie met Relevance er eentje van sparren en elkaar inspireren”, knikt Nynke instemmend. “We vinden  samen uit hoe we gedrag kunnen versterken. De mensen van Relevance zijn echt experts en zijn ook flexibel, dat is fijn in het proces.”

“Werken aan je cultuur? Veranker je waarden in alles wat je doet én betrek collega’s uit het hele bedrijf bij dit proces.”

Nynke Hagen, Culture & Engagement manager VodafoneZiggo

Borging en toekomst

Omdat het leerproces nooit klaar is, zijn Nynke en Marianne aan het kijken of ze een derde dagdeel of terugkommoment kunnen organiseren. “We vliegen het feedback geven van alle kanten aan”, legt Nynke uit.  “We helpen managers leiderschapsvaardigheden op dit gebied te ontwikkelen, inspireren collega’s door verhalen te vertellen en helpen collega’s om feedback te geven in praktijk. We hebben concrete tools ontwikkeld die dit makkelijk maken. Bovendien is feedback een belangrijk onderdeel van ons nieuwe performance management proces, waarbij teams regelmatig een open gesprek aangaan over hoe het gaat. En daarbij gaat het niet alleen over prestaties, maar ook over ‘het hoe’: gedrag dus. 

Aan organisaties die aan hun cultuur willen werken zou ik dan ook willen zeggen: veranker je waarden in alles wat je doet én betrek collega’s uit het hele bedrijf bij dit proces. Kiezen voor een losse training en het vervolgens laten doodbloeden heeft weinig zin. Zorg ervoor dat het leerproces na de training doorloopt en nieuw gedrag de norm wordt”.

Ben jij geïnteresseerd in het creëren van een meer open bedrijfscultuur? 

Voor OSRAM, wereldmarktleider op de verlichtingsmarkt, is continue innovatie van levensbelang. Dankzij het ‘Essentials of Leadership’-programma van Relevance (voorheen Schouten & Nelissen Incompany) leren hun managers leidinggeven in een veranderende omgeving, passen ze nieuwe vaardigheden direct toe en ontwikkelen ze een nieuwe mindset.

Waarom heeft OSRAM een leiderschapsprogramma geïntroduceerd?

'We gaan door een enorm transformatieproces dat enkele jaren geleden begon. De verlichtingsindustrie wordt gedomineerd door snelle en ontwrichtende veranderingen. Nieuwe onbekende concurrenten komen op de markt. Volatiele en onzekere marktomstandigheden zijn de norm. En de complexiteit van het bedrijf is toegenomen. Daarom is het belangrijk om onze nieuwe managers voor te bereiden op de uitdagingen waar we nu en in de komende jaren voor staan’, aldus Georg Bachmaier – Senior Director Talent Acquisition & Development.

Mindset gericht op verandering

‘Op dit moment draait alles om verandering bij OSRAM. We staan voor uitdagingen die vragen om een innovatieve mindset en nieuwe leiderschapsvaardigheden, zoals besluitvorming, conflicthantering, omgaan met verandering en het motiveren van medewerkers. We willen onze nieuwe managers versterken om deze uitdagingen aan te gaan en onze concurrentiepositie te verstevigen, ' zegt Susanna Schmid-Elsaesser, Senior Consultant Leadership Development bij OSRAM.

Nieuwe vaardigheden direct toepasbaar

OSRAM koos voor een programma dat hun toekomstige leiders traint in nieuwe managementvaardigheden. ‘Het is van vitaal belang voor OSRAM dat de deelnemers hun nieuwe vaardigheden direct kunnen toepassen in hun werk.’ Het Essentials of Leadership (ELP) -programma van Relevance sloot goed bij deze wens aan. Uitgangspunt van het programma is het versterken van intrinsieke motivatie en de visie dat inzicht in je eigen ambities en vaardigheden het bereiken van je doelen makkelijker maakt.

Trainingsmodules en digitale leerplatformen

Het ELP-programma is opgebouwd uit drie trainingsmodules, met opdrachten via het digitale leerplatform en tussentijdse intervisiebijeenkomsten. Elke module duurt tweeënhalve dag en vindt plaats in een landelijke omgeving, ver weg van kantoor. ‘Zo kunnen managers zich volledig concentreren op de training.’ Inmiddels hebben meer dan 500 deelnemers het programma doorlopen in zowel Europa, Azië/Pacific als Noord- en Zuid-Amerika. De doorlooptijd van het programma bedraagt 6 maanden.

Resultaat: proactieve ‘can-do’-houding

‘Onze managers pikken de nieuwe leiderschapsvaardigheden snel op. De deelnemers zijn scherp, alert en bereid om uit hun comfortzone te stappen. Ze worden uitgedaagd én dagen elkaar uit. De sfeer is daarbij ontspannen en vol vertrouwen. We merken direct het effect ervan ten opzichte van de oude manier van werken. De proactieve ‘can-do’-houding maakt het grootste verschil.’

Waarom Relevance?

‘Op aanbeveling van onze Amerikaanse divisie bracht Relevance een voorstel uit. Dit voorstel overtuigde ons dat Relevance een op maat gesneden programma kon leveren, dat precies aansloot op onze wensen en behoeften. Vooral met betrekking tot de directe toepasbaarheid van de nieuwe vaardigheden in de praktijk. En misschien dat de Nederlandse open mindset ons ook overtuigde.’

ATD Award: Excellence in Practice Award

OSRAM en Relevance hebben een ATD (Association for Talent Development) Award gewonnen voor dit succesvolle programma. Susanna over het succes: 'Basis voor het succes van ELP was een goed doordacht concept dat voldoet aan de behoeften van onze organisatie en onze leiders in onze tijd. Dit hebben we kunnen bereiken door een goede co-creatie met Relevance in de ontwikkelingsfase van het programma’.

‘Collega's van OSRAM business units en HR werken zeer effectief samen met ervaren ontwerpers en facilitators van Relevance. Door het programma continu te optimaliseren via een nauwe samenwerking zorgen we voor een actuele programmastructuur en inhoud. En de ervaren trainers zorgen voor de hoge kwaliteit en effectiviteit in de uitvoering.’

Ben jij geïnteresseerd in het creëren van een meer open bedrijfscultuur?