Anke Baak over een nieuwe standaard in leiderschapsontwikkeling.
Wat maakt iemand tot een goede leider? Het is een vraag die veel managers, HR-professionals en organisaties bezighoudt binnen leiderschapsontwikkeling. Van coachend tot dienend leiderschap, en van situationeel tot authentiek leiderschap – er zijn talloze benaderingen die proberen een antwoord te geven. Toch blijken veel van die benaderingen in de praktijk niet wetenschappelijk onderbouwd of lastig toepasbaar.
Volgens Anke Baak, Senior Leadership Development Consultant bij Relevance met decennia ervaring als top leidinggevende, is dat niet gek. Leiderschap laat zich niet vangen in één stijl of methode die altijd werkt. Het draait erom dat je als leider steeds opnieuw afstemt op wat jouw team of organisatie op dat moment nodig heeft.
De 4 P’s van leiderschap
Een leiderschapsmodel gebaseerd op behoeften, niet op stijlen
In plaats van te focussen op één leiderschapsstijl, gaat Relevance uit van vier fundamentele behoeften die in elke organisatie en elk team een rol spelen. Dit vormt de kern van het Needs-Driven Leadership: een praktisch model, gebouwd op wetenschappelijke inzichten en jarenlange praktijkervaring.
De vier P’s bieden leiders houvast bij het bepalen waarop ze moeten sturen:
- Performance – sturen op resultaat, gekoppeld aan de menselijke behoefte om competent te zijn en succes te ervaren.
- People – sturen op de menselijke kant, verbonden met de behoefte aan contact, waardering en ergens bij horen.
- Progress – sturen op beweging en vernieuwing, voortkomend uit de behoefte aan groei, ontwikkeling en autonomie.
- Principles – sturen op duidelijke waarden en kaders, gelinkt aan de behoefte aan veiligheid, vertrouwen en gedeelde normen.
“Die P’s lijken soms met elkaar te botsen, maar ze kunnen niet zonder elkaar,” legt Anke uit. “Stuur je alleen op ‘performance’ en vergeet je ‘people’, dan raak je je mensen kwijt. Focus je alleen op ‘principles’, dan komt er geen beweging. "Het zijn polariteiten, en leiderschap vraagt om balans.”
Het model is mede geïnspireerd door het werk van professor Hannes Leroy (Rotterdam School of Management), die in een meta analyse van 82 leiderschapsmodellen tot één rode draad kwam: leiders balanceren voortdurend tussen deze vier p’s en de achterliggende behoeften. Relevance maakt die theorie toepasbaar in de dagelijkse praktijk.
Geen vaste stijl, wel een vaste bril
Hoe Relevance omgaat met populaire leiderschapsstijlen
Leiderschap kent inmiddels tientallen stijlen. Denk aan coachend leiderschap, dat draait om ontwikkeling en eigenaarschap. Dienend leiderschap zet het team centraal. Transformationeel leiderschap focust op visie en inspiratie, terwijl transactioneel leiderschap vooral werkt met beloningen en doelen. Situationeel leiderschap past zich aan de context en het teamniveau aan.
“Uiteindelijk gaan al die stijlen over gedrag dat je inzet afhankelijk van de context,” zegt Anke. “En juist die context bepaalt wat op dat moment werkt – en wat niet. Leiderschap vraagt niet om een standaardmal, het is een vak waarin je continu moet leren schakelen.”
Daarom traint Relevance leiders niet in één stijl, maar in het waarnemen van wat er speelt: wat heeft mijn team nodig, wat vraagt deze situatie, en welk gedrag past daarbij?
Leiders krijgen geen vaste stijl aangereikt, maar een nieuwe manier van kijken – mét handvatten om daar direct op in te spelen. Deze aanpak sluit naadloos aan op moderne leiderschapsontwikkeling, waarin zelfinzicht en context centraal staan.
Wake Up – Grow Up – Show Up
Leiderschapsontwikkeling in drie fasen
Het Relevance-leiderschapsprogramma is opgebouwd in drie fasen. Deze volgorde helpt leiders om hun gedrag duurzaam te ontwikkelen en in de praktijk toe te passen:
- Wake Up – ontdek wie je bent als leider: je sterktes, blinde vlekken en groeikansen en zie het effect op je team en organisatie
- Grow Up – bouw gericht aan nieuwe inzichten en vaardigheden en leer onproductief gedrag af
- Show Up – breng je nieuwe gedrag in praktijk en creëer impact door concrete acties in je werkomgeving.
Wake up is een belangrijke fase. “Veel leiders denken dat ze goed zijn in feedback geven,” zegt Anke. “Tot ze het moeten doen." Dan blijkt hoe spannend dat is – en hoe vaak het vermeden wordt. Dat hkrijgen ze te horen in de wake up fase. Die eyeopeners zijn goud waard.”
Elke deelnemer volgt naast het collectieve een persoonlijk leerpad, gebaseerd op 360° feedback, assessments en een actieplan voor het eigen team. De kracht zit in de combinatie van persoonlijke aandacht en de technologie: een AI-gestuurd leerplatform analyseert de voortgang en behoefte van de deelnemer, en past het leertraject daar realtime op aan. Zo krijgt elke leider precies de juiste content, oefening of reflectie op het juiste moment.
Deze adaptieve aanpak maakt leren persoonlijk, relevant en direct toepasbaar – voor zowel startende leidinggevenden als ervaren managers die hun leiderschap willen verdiepen.
Leiderschap begint niet bij een promotie, maar bij ontwikkeling
Waarom een goede specialist nog geen goede leider is
Een veelvoorkomend probleem: iemand wordt gepromoveerd vanwege inhoudelijke expertise, maar heeft nooit geleerd hoe je mensen aanstuurt. “Een promotie maakt je nog geen leider,” stelt Anke. “Leiderschap is een vak." "En zoals bij elk vak, moet je het leren, oefenen en bijhouden.”
Vergelijk het met een chirurg of tandarts: niemand verwacht dat zij aan het werk gaan zonder opleiding of training. Toch gebeurt dat bij leidinggevenden wél. Ze worden in het diepe gegooid – vaak zonder voorbereiding, begeleiding of feedback.
Daarom ontwikkelt Relevance een gestandaardiseerde leadership certification – een soort ‘licence to lead’. Daarbij draait het niet alleen om kennis, maar juist ook om gedrag, houding en uitstraling. De ontwikkeling vindt plaats door in het leren te focussen op 4 elementen:
- Head – begrip, kennis, denken
- Heart – waarden, motivatie, commitment
- Hands – doen, actieleren, gedrag
- Heels – betrekken van en verankering in je lichaam
Deze integrale aanpak van menselijke ontwikkeling zorgt voor blijvende gedragsverandering en vergroot de impact van leiders in de hele organisatie.
De kracht van Needs-Driven Leadership
Waarom deze aanpak écht werkt
Wat maakt dit model anders dan traditionele leiderschapstrainingen? Volgens Anke zit het verschil in de combinatie van drie sterke pijlers:
- Wetenschappelijke onderbouwing – onder meer via de 4P’s en gedragspsychologie
- Toepasbaar in de praktijk – geen abstract model, maar leidt tot concrete verbeteringen in de werksituatie situaties
- Structureel ingebed – met technologie, coaching, feedback en impactmeting
“We meten wat er speelt in een team en gebruiken die inzichten als startpunt,” zegt Anke. “Scoort bijvoorbeeld de behoefte aan verbinding laag? Dan krijgt de leider gerichte handvatten om daar direct mee aan de slag te gaan.”
Deze aanpak leert leiders geen trucjes, maar helpt hen om een duurzaam gedragsrepertoire op te bouwen. Zo kunnen ze effectief blijven schakelen – wat er ook verandert in hun context.
Een nieuwe definitie van sterk leiderschap
Van controle naar context bewustzijn
Het Relevance Leiderschapsprincipe breekt met het klassieke beeld van de dominante, alleswetende leider.
“De beste leiders zijn niet degene met de meeste antwoorden,” zegt Anke. “Het zijn degenen die de juiste vragen durven stellen – aan zichzelf én aan hun team.”
Leiderschap betekent niet dat je als leider altijd weet wat er moet gebeuren.. Het betekent dat je kunt luisteren, inschatten, aanpassen en richting geven. Het vraagt om balans, nederigheid, wendbaarheid en moed. En dat is precies wat Relevance leiders helpt ontwikkelen.
Over Relevance
Relevance is het incompany trainingsbureau van Schouten & Nelissen en al meer dan 40 jaar gespecialiseerd in leiderschaps- en talentontwikkeling. Met een wereldwijd netwerk van ruim 900 facilitators en meer dan 100.000 deelnemers per jaar helpt Relevance organisaties om leiderschap écht werkend te maken. Altijd op maat, wetenschappelijk onderbouwd en direct toepasbaar.
Klaar om leiderschap te versterken?
Benieuwd hoe Needs-Based Leadership werkt in jouw organisatie? Plan een vrijblijvend gesprek met een van onze Leadership Advisors. We denken graag met je mee over een programma dat past bij jouw mensen én jullie ambities.
